U ofiar przestępstw można zaobserwować szeroką gamę reakcji psychologicznych. Fizyczne i finansowe konsekwencje przestępstw są znane i zauważalne. Traumatyczne doświadczenia spowodowane w wyniku przestępstwa oraz konsekwencje tych doświadczeń są mniej znane i rozumiane, ponieważ trudno je dostrzec.
Osoby cierpiące na urazy psychiczne, spowodowane przez zdarzenie kryzysowe np. przestępstwo często opisują swoją sytuację słowami: “Nic nie jest jak dawniej”.
Kiedy czyjaś integralność fizyczna i psychiczna jest zaatakowana lub zagrożona, osoba może przeżyć traumatyczne wydarzenie. Osoba narażona na nieprzewidywalne sytuacje może czuć się zdesperowana i bezradna, a to uczucie bezsilności może mieć trwały wpływ na jej rozumienie siebie i świata.
Ofiary przestępstw mogą stracić, często na stałe zaufanie do innych. U niektórych ofiar może wystąpić silne poczucie podejrzenia w stosunku do innych osób, które ostatecznie może doprowadzić do całkowitego wyobcowania od rodziny, przyjaciół i społeczeństwa.
Niektóre osoby pokrzywdzone przestępstwem cierpią na psychosomatyczne konsekwencje, tj. reakcje fizyczne na stres. Konkretne bodźce, takie jak, np. dźwięk, który przypomina ofierze przestępstwa nie tylko wspomnienia, ale też może pobudzić reakcje fizyczne, takie jak kołatanie serca lub wzrost ciśnienia krwi. Może to prowadzić do rozwoju chorób, takich jak przewlekłe choroby kardiologiczne.
Innym objawem charakterystycznym dla ofiar przestępstw jest chroniczna/przewlekła pesymistyczna wizja przyszłości. Widoczne jest to w biernym zachowaniu, zmniejszonym poczuciem własnej wartości podczas wykonywania codziennych zadań i obowiązków.
Traumatyczne wydarzenie początkowo powoduje reakcję szoku, niepokoju, dezorientację, smutek, niezdolność przyjmowania ważnych informacji, wyrażania gniewu, drętwienie. Takie objawy mogą utrzymywać się od jednej godziny do kilku dni.
Kolejny etap obejmuje objawy, które trwają od dwóch do czterech tygodni. Są to ostre reakcje stresowe spowodowane przez zdarzenie: silne uczucia rozpaczy, depresji, bezradności i braku nadziei na przyszłość. Niektóre osoby pokrzywdzone doświadczają poczucia winy lub paradoksalnie, gwałtownych i / lub oskarżycielskich wybuchów gniewu wobec potencjalnych sprawców.
W fazie ożywienia, osoby zaczynają wracać do równowagi. Jednakże nierzadko zdarza się, że traumatyczne wydarzenie może być ponownie przypominane i w dalszym ciągu będzie miało wpływ na sposób widzenia zdarzenia kryzysowego, siebie i świata.
PTSD – ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zaburzenia stresu pourazowego (PTSD – posttraumatic stress disorder) definiowane są jako „stresujące wydarzenie lub sytuację (oddziałujące krótko- albo długotrwale) o cechach wyjątkowo zagrażających lub katastroficznych, które mogłyby spowodować przenikliwie odczuwane cierpienie u niemal każdego” (PTSD wg międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10).
Typowe objawy zespołu stresu pourazowego to: ponowne przypominanie sobie traumatycznego zdarzenia, unikanie sytuacji lub miejsc, które przypominają sytuację stresową. u osób pokrzywdzonych przestępstwem mogą występować trudności w zasypianiu lub podtrzymaniu snu, drażliwość lub wybuchy gniewu, trudność w koncentracji, nadmierna czujność.