KTO JEST KIM

Przedstawiciele różnych służb pełnią różne role w postępowaniu karnym. Poznajmy ich trochę lepiej.

 

OSOBA POKRZYWDZONA PRZESTĘPSTWEM

Każdy może w ciągu swojego życia zostać pokrzywdzony przestępstwem, niezależnie od płci, wieku, wyznania, statusu społecznego, wykształcenia, itp. Nie myśl, że to przydarza się tylko innym osobom. Osoba pokrzywdzona przestępstwem to ktoś, kto zgodnie z przepisami prawa, doświadczył ataku na swoje życie, naruszenia fizycznej lub psychicznej integralności, cierpienia emocjonalnego lub straty materialnej. Osobami pokrzywdzonymi przestępstwem są również bliscy krewni  oraz bezpośrednio odpowiedzialni za pokrzywdzonego (np rodzice). Większość działań uważanych za przestępstwa zostały opisane w kodeksie karnym. Jeśli byłeś/aś lub jesteś osobą pokrzywdzoną przestępstwem, zgłoś ten fakt odpowiednim władzom (na Policji lub w Prokuraturze). Bardzo ważna jest świadomość praw, jakie przysługują osobom pokrzywdzonym przestępstwem. W postępowaniu karnym osoba pokrzywdzona przestępstwem jest prawie zawsze zobowiązana do uczestniczenia w procesie w charakterze świadka, ponieważ jej bezpośrednia wiedza na temat tego, co się wydarzyło jest bardzo istotna przy dochodzeniu prawdy. Osoba pokrzywdzona przestępstwem ma prawo do czynnego udziału w postępowaniu sądowym –wtedy występuje w roli oskarżyciela posiłkowego. Osoby pokrzywdzone mają prawo do pomocy ze strony wielu slużb, zarówno odpwowiedzialnych za zapewnienie Ci bezpieczeństwa (np Policja lub prokuratura), jak i tych, które świadczą pomoc psychologiczną, prawną, materialną . Pamiętaj, że masz prawo do traktowania Cię i Twoich bliskich ze strony służb z szacunkiem i w sposób, który nie narazi Cię na dodatkowe cierpienie.

otwarty

PROKURATOR

Celem istnienia instytucji prokuratora jest strzeżenie praworządności i czuwanie nad ściganiem przestępstw. W związku z tym jednym z obowiązków prokuratora jest „nadanie biegu” wszelkim informacjom o popełnionych przestępstwach. Prokurator jest „odpowiedzialny” za prowadzone postępowanie przygotowawcze, nadzoruje czynności wykonywane przez Policję oraz zleca funkcjonariuszom Policji wykonanie określonych czynności. Często też prokurator sam wykonuje czynności procesowe, np. w postaci przesłuchania świadków, biegłych, czy bierze udział w oględzinach miejsca zdarzenia, a także wykonuje czynności zarezerwowane jedynie dla prokuratora w prowadzonym postępowaniu, np. przedstawienie zarzutów w prowadzonym œśledztwie. Po zakończeniu postępowania przygotowawczego prokurator analizuje zebrany materiał dowodowy i decyduje, czy w danym stanie rzeczy zostanie skierowany akt oskarżenia do sądu przeciwko podejrzanemu. W postępowaniu sądowym prokurator popiera skierowany akt oskarżenia -  jednym słowem go broni. Prokurator ma za zadanie udowodnić fakty zawarte w akcie oskarżenia przeciwko podejrzanemu (który w postępowaniu sądowym staje się oskarżonym) i w tym celu przedstawia zebrane dowody w postaci m.in. zeznań œświadków, opinie ekspertów, czy dokumentów. Prokuratorowi przysługuje środek odwoławczy w postaci apelacji (odwołania się) od orzeczenia sądu pierwszej instancji, do sądu drugiej instancji, z którym się nie zgadza. Prokurator spełnia także ważną rolę w zakresie udzielania informacji oraz pomocy pokrzywdzonemu. Przede wszystkim przekazuje informacje o instytucjach œświadczących pomoc osobom pokrzywdzonym przestępstwem.

otwarty

POLICJANT

Policjant to osoba pracująca w Policji. To mundurowy, którego zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz utrzymywanie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do głównych zadań Policjanta należy pilnowanie przestrzegania prawa i ściganie przestępców, jak również zapewnienie ochrony i pomocy w sytuacjach kryzysowych zarówno wobec ludzi jak i mienia. Jeżeli jest to konieczne, policja nadzoruje na poziomie operacyjnym także wszelkie służby ratownicze. Istotną funkcję pełni dzielnicowy. Jest to funkcjonariusz policji pionu prewencji, zazwyczaj w stopniu od posterunkowego do aspiranta sztabowego. Prowadzi rozpoznanie w wyznaczonym rejonie. Do zadań dzielnicowego należą, w szczególności: Pprowadzenie rozpoznania przydzielonego mu rejonu służbowego pod względem osobowym, terenowym, zjawisk i zdarzeń mających wpływ na stan porządku i bezpieczeństwa publicznego; Realizowanie zadań z zakresu profilaktyki społecznej; Realizowanie zadań z zakresu ścigania sprawców przestępstw i wykroczeń; kontrolowanie przestrzegania prawa powszechnie obowiązującego oraz przepisów prawa miejscowego. Zajmuje się opieką nad notowanymi na Policji i poszkodowanymi przez nich na terenie swojego rejonu, który może obejmować wieś, gminę, osiedle lub całą dzielnicę miasta. Współpracuje z lokalnymi jednostkami samorządowymi, zwłaszcza radami dzielnic i osiedli i placówkami oświatowymi. Do zadań dzielnicowego należą takie obowiązki jak np. walka z przemocą domową, osiedlowym chuligaństwem i dbanie o przestrzeganie porządku na osiedlach (np. ciszy nocnej) oraz udzielnie informacji prawnych. Dzielnicowego wyznacza kierownik rewiru dzielnicowych.

otwarty

KOMORNIK

Komornik jest funkcjonariuszem publicznym, który działa przy każdym Sądzie Rejonowym oraz posiada swoją kancelarię. Jest powoływany przez Ministra Sprawiedliwości. Przy wykonywaniu czynności komornik podlega orzeczeniom sądu i prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa. Komornik jako organ egzekucyjny zajmuje się prowadzeniem postępowań egzekucyjnych tj. egzekwowaniem świadczeń pieniężnych oraz niepieniężnych (np. eksmisja) na podstawie orzeczeń sądowych. Każdy kto posiada tytuł wykonawczy np. wyrok Sądu z klauzulą wykonalności może udać się do komornika celem wszczęcia postępowania egzekucyjnego. W postępowaniu egzekucyjnym mamy dwie strony: wierzyciela oraz dłużnika. Często zdarza się, iż wierzyciel jest osobą pokrzywdzoną przestępstwem w wyniku działania dłużnika. Komornik jako funkcjonariusz publiczny jest bezstronny oraz co do zasady nie udziela porad prawnych. Poucza jedynie strony o przysługujących im prawach. Większość spraw prowadzonych przez kancelarie komornicze dotyczy zadłużeń pieniężnych np.Jan Kowalski nie zapłacił Andrzejowi Nowakowi 5.000,00 zł za wykonane prace budowlane. Komornik prowadzi następujące urządzenia ewidencyjne (określone rodzaje spraw):  Repertorium “Kmp” – do rejestrowania spraw o egzekucję świadczeń powtarzających się np. alimentów; Repertorium “Kms” – do rejestrowania spraw o egzekucję należności sądowych; Repertorium “Km” – do rejestrowania pozostałych spraw; Repertorium “Kmn” – do rejestrowania czynności niebędących czynnościami egzekucyjnymi; Dziennik “Kmo” – do korespondencji ogólnej.   Postępowanie egzekucyjne komornik prowadzi na wniosek wierzyciela, który jest zobowiązany wskazać organowi egzekucyjnemu majątek dłużnika oraz sposoby egzekucji. WYJĄTEK: Jeżeli egzekucja dotyczy alimentów lub renty mającej charakter alimentów, wierzyciel, kierując wniosek o wszczęcie egzekucji, nie ma obowiązku wskazywać sposobu egzekucji, ani majątku dłużnika, z którego ma być prowadzona. W takim wypadku uważa się, że wniosek dotyczy wszystkich dopuszczalnych sposobów egzekucji, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Komornik zobowiązany jest z urzędu przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania. Jeżeli środki te okażą się bezskuteczne, organy Policji przeprowadzą na wniosek komornika czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika. W sprawach alimentacyjnych wierzyciel jest całkowicie zwolniony od wszelkich kosztów. W pozostałych sprawach wierzyciel pokrywa jedynie zwrot wydatków gotówkowych, które poniósł komornik np. koszty korespondencji w sprawie. Komornik utrzymuje się z opłat egzekucyjnych, które pobiera stosunkowo od wyegzekwowanych należności pieniężnych. Każdy ma prawo do złożenia wniosku egzekucyjnego u komornika, jeżeli posiada tytuł wykonawczy. Na przykład: Jan Kowalski posiada wyrok sądu z klauzulą wykonalności na podstawie którego Zdzisław Nowak ma mu zapłacić 1.000,00 zł. Jeżeli Zdzisław Nowak nie zapłacił dobrowolnie, Pan Kowalski udaje się do komornika, gdzie składa tytuł wykonawczy oraz wypełnia wniosek egzekucyjny wskazując wszystkie znane mu informacje na temat majątku dłużnika. Następnie Komornik wszczyna postępowanie egzekucyjne i ściąga od dłużnika Pana Nowaka całość należności, którą przekazuje wierzycielowi. Komornik jest bardzo ważnym elementem wymiaru sprawiedliwości, dzięki któremu jest możliwa wykonalność orzeczeń sądowych w przypadku braku ich dobrowolnego wykonania. Komornicy służą potrzebującym swoją wiedzą w ramach Tygodnia Pomocy Ofiarom Przestępstw.

otwarty

ASYSTENT OSOBY POKRZYWDZONEJ PRZESTĘPSTWEM

Ważną rolę w pomocy osobie pokrzywdzonej przestępstwem odgrywa asystent osoby pokrzywdzonej przestępstwem. Osoba taka jest z Tobą w sytuacjach związanych z udziałem w procedurach prawnych, które wydawać Ci się mogą trudne, czyli na przykład może Cię bezpośrednio i praktycznie wspierać przed, w trakcie oraz po rozprawie w sądzie. Pamiętaj, dla większości ludzi pobyt w sądzie jest stresujący. Dlatego też korzystanie z pomocy asystenta nie jest oznaką slabości. Asystent osoby pokrzywdzonej przestępstwem na początku przygotowuje Cię do rozprawy sądowej. W tym czasie porozmawiać możecie o Twoich obawach, o tym co może się wydarzyć, jak będzie wyglądała rozprawa, co możesz zrobić i jakie masz prawa. Być może nigdy nie byłeś w sądzie, nie składałeś zeznań i jest to dla Ciebie zupełnie nowa sytuacja. Ważne jest zatem, abyś porozmawiał o tym wcześniej z asystentem. Następnie asystent – w zależności od możliwości - towarzyszy Ci w sądzie. Jeżeli jest to możliwe będzie z Tobą na sali rozpraw ( większość rozpraw jest jawnych, i asystent może uczestniczyć na tzw. publiczności), bądź poczeka na Ciebie na korytarzu sądu. Ważne, żenie będziesz wówczas sam, zarówno przed rozprawą, jak i po jej zakończeniu. Po rozprawie możecie wspólnie omówić to, co zadziało się podczas rozprawy oraz porozmawiać o Twoich emocjach, samopoczuciu. Ważne jest, abyś powiedział asystentowi o swoich uczuciach i związanych z nimi potrzebach. Asystent osoby pokrzywdzonej przestępstwem odgrywa również ważną rolę  w przypadku kiedy pokrzywdzonym jest dziecko Kilka dni przed planowanym przesłuchaniem dziecko powinno zostać przygotowane do tego zadania. Ktoś (może być rodzic lub profesjonalista zajmujący się pomocą osobom pokrzywdzonym przestępstwem) powinien dziecku powiedzieć na czym polega rola małoletniego świadka, jakie są prawa oraz obowiązki dziecka związane z przesłuchaniem (np prawo do odmowy składnia zezań, gdy podejzranym jest osoba bliska dziecku, obowiązek mówienia prawdy, prawo do mówienia: „nie wiem”, „nie mapiętam”, i inne). Asystent może również towarzyszyć dziecku i jego opiekunom przed przesłuchaniem oraz  zaraz po jego zakończeniu. Pomoc asystenta osoby pokrzywdzonej przestępstwem powinieneś znajdzieźć w organizacjach świadczących pomoc pokrzywdzonym z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem.

otwarty

OBROŃCA / ADWOKAT

Rolą obrońcy oskarżonego w procesie karnym jest ochrona i obrona praw oskarżonego w toczącym się postępowaniu. Każdy, kto jest oskarżony w postępowaniu karnym ma prawo do korzystania z pomocy obrońcy. Oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. W niektórych przypadkach jeżeli oskarżony nie posiada adwokata, to jest on mu przydzielany obligatoryjnie przez Sąd z urzędu. Obrońca może przedsiębrać czynności procesowe jedynie na korzyść oskarżonego. Obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury. Oskarżony ma prawo do udziału obrońcy przy wszystkich czynnościach, w których jego udział jest niezbędny a także może zastrzec jego udział przy innych czynnościach. Aby skutecznie reprezentować oskarżonego, adwokat pełni aktywną rolę w postępowaniu, poprzez wskazywanie nowych dowodów, składanie wniosków o zabezpieczenie dowodów lub szeregu innych czynności. Obrońca ma prawo zadawania pytań oskarżonemu, świadkom i innym uczestnikom procesu. Składa w imieniu oskarżonego zażalenia i odwołania od orzeczeń sądu lub decyzji prokuratora, z którymi się nie zgadza. Jeżeli zostało zadane pytanie np. przez prokuratora, obrońca po konsultacji z oskarżonym może doradzić mu, aby jego klient uchylił się od odpowiedzi na zadane pytanie albo odmówił składania wyjaśnień.

otwarty

ŚWIADEK

Każdy, kto posiada bezpośrednią wiedzę o istotnych faktach dotyczących procesu, kto widział zbrodnię lub wie coś ważnego dla odkrycia prawdy, może zostać powołany przez organ prowadzący postępowanie sądowe do złożenia zeznań. Świadkiem może być także osoba, która bez wezwania sama zgłosi się do organu procesowego, w celu złożenia zeznań.  Procedury karne nakładają na osobę wezwaną w charakterze świadka obowiązki, których niewykonanie może skutkować stosowaniem kar porządkowych, a nawet odpowiedzialnością karną. Przepisy te przyznają również świadkowi szerokie uprawnienia.  Podstawowym uprawnieniem świadka w procesie karnym jest prawo odmowy składania zeznań. Warunkiem jest to, aby jedna ze stron lub uczestników postępowania była bliską osobą dla świadka. Prawo to można wykorzystać, jednak nie ma obowiązku korzystania z tego prawa, jeżeli świadek chce to może zeznawać przeciwko bliskiej mu osobie. Prawo to nie przysługuje w sprawach toczonych o unieważnienie małżeństwa, ustalenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa, rozwiązanie adopcji. Podczas przesłuchania świadek może odmówić odpowiedzi na konkretne pytanie. z tego uprawnienia można skorzystać w sytuacji, kiedy odpowiedź na pytanie mogłaby narazić świadka lub bliską mu osobę na odpowiedzialność karną lub spowodowanie szkody majątkowej. Kolejnym uprawnieniem świadka procesu jest możliwość ubiegania się o zwrot kosztów poniesionych na dojazd i powrót z sądu oraz równowartość utraconego zarobku przez fakt uczestniczenia w sądzie jako świadek. Aby skorzystać z tego prawa należy w dniu rozprawy, lub najpóźniej na drugi dzień po rozprawie zażądać zwrotu poniesionych kosztów. W związku z tym, że świadek, w odróżnieniu od strony, ma obowiązek stawienia się w sądzie na złożenie zeznań ma prawo do dnia wolnego od pracy. Dzień wolny od pracy przysługuje świadkowi na podstawie wezwania do sądu lub adnotacji sekretariatu sądu na takim wezwaniu. Świadek ma obowiązek stawić się na każde wezwanie sądu, nawet, jeżeli ma prawo odmówić złożenia zeznań. W związku z tym, że nieobecność świadka może spowodować różne, poważne konsekwencje sąd decyduje o grzywnie. W niektórych przypadkach sąd może doprowadzić do tego, aby świadek był doprowadzony w celu złożenia zeznań. Świadek zobowiązany jest złożyć przyrzeczenie o mówieniu prawdy. Za składanie fałszywych zeznań ustawodawca przewiduje karę pozbawienia wolności do lat trzech. Jeżeli fałszywe zeznania nie mają wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, lub kiedy świadek sprostuje swoje zeznanie przed wyrokiem rozstrzygającym proces to osoba w charakterze świadka może uniknąć odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

otwarty

BIEGŁY

Biegły jest osobą, którą powołuje się w danej sprawie gdy konieczne jest stwierdzenie okoliczności wymagających wiadomości specjalnych. Chodzi tutaj o specjalistyczną wiedzę techniczną, naukowa, medyczną czy artystyczną, która jest niezbędna aby lepiej zrozumieć daną okoliczność, czy dowód w sprawie. Na przykład niezbędne jest uzyskanie opinii lekarza, aby wskazał i wyjaśnił jaki uszczerbek na zdrowiu poniosła ofiara przestępstwa oraz w jaki sposób zadano jej rany. W niektórych sprawach konieczne jest powołanie psychologa lub psychiatry, który nakreśli portret psychologiczny oskarżonego oraz oceni jego stan psychiczny. Tak samo powołuje się np. biegłego informatyka, który wskaże w jaki sposób dane oprogramowanie czy komputer zostały użyte do popełnienia przestępstwa. Właśnie w takich przypadkach lekarz, psycholog, informatyk używając swojej wiedzy specjalistycznej pomagają lepiej zrozumieć jak doszło do popełnienia przestępstwa. Powołanie biegłego może nastąpić na wniosek strony (na przykład pokrzywdzonego) lub sądu albo prokuratora. W zależności od decyzji sądu biegły składa opinię ustnie lub na piśmie.  Opinia powinna zawierać: imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i stanowisko zawodowe biegłego, imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób, które uczestniczyły w przeprowadzeniu ekspertyzy, ze wskazaniem czynności dokonanych przez każdą z nich, w wypadku opinii instytucji – także pełną nazwę i siedzibę instytucji, czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania opinii, sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i spostrzeżeń oraz oparte na nich wnioski, podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w wydaniu opinii. Ekspertyza biegłego to osąd wyrażony przez osobę niezależną z odpowiednią wiedzą specjalistyczną, która nie ma żadnego interesu związanego z ostatecznym rozstrzygnięciem sprawy. Opinia takiej osoby ma ułatwić sądowi właściwą ocenę sytuacji lub dowodu. Biegły za swoją pracę otrzymuje stosowne wynagrodzenie.

otwarty

TŁUMACZ

W procedurze karnej przed polskim sądem, językiem urzędowym jest język polski. Jeśli w procesie uczestniczy osoba, która nie włada językiem polskim, a zachodzi potrzeba jej przesłuchania należy wezwać tłumacza. Kryterium przesądzającym o obowiązku wezwania tłumacza jest jedynie stopień znajomości języka takiej osoby. Obowiązek ustanowienia tłumacza jest niezależny od tego, w jakim charakterze osoba ma być przesłuchana. Nie ma znaczenia, czy chodzi o oskarżonego czy świadka. Należy również wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przełożenia na język polski pisma sporządzonego w języku obcym lub odwrotnie albo zapoznania strony z treścią przeprowadzanego dowodu. Tłumacz jest pomocnikiem sądu, prokuratora, dzięki któremu organ ten może porozumiewać się&nbs z zesłuchiwaną lub zapoznać się z treścią pisma. Tłumacz musi posiadać umiejętność tłumaczenia z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski. Na przykład świadkiem w procesie jest osoba, która nie zna języka polskiego. Wtedy powołuje się tłumacza, który przekłada na j. polski co świadek zeznaje oraz tłumaczy na język jakim włada świadek wszelkie pytania. Należy także wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przesłuchania osoby głuchej lub niemej, a nie wystarczy porozumienie się z nią za pomocą pisma. Ważny podkreślenia jest fakt, iż taki świadek nie ponosi żadnych kosztów w związku z udziałem tłumacza.

otwarty

PEŁNOMOCNIK POKRZYWDZONEGO

Mając status osoby pokrzywdzonej, w trakcie rozprawy i przygotowań do niej masz prawo skorzystać z pomocy pełnomocnika. Pełnomocnikiem jest osoba, do której zadań należy reprezentowanie Cię przed sądem, Policją i prokuratorem oraz pomoc w dokonywanych przez Ciebie czynnościach. Pełnomocnik działa w Twoim imieniu i wszystko, co robi, ma dla Ciebie takie same skutki, jakbyś działał osobiście. Funkcję pełnomocnika pełni adwokat, albo radca prawny a więc osoba odpowiednio wykwalifikowana i posiadająca doświadczenie w tym, co robi. Adwokata od Radcy Prawnego odróżnisz po kolorze togi, a dokładniej po kolorze żabotu (żabot jest to ozdoba z udrapowanego materiału, mocowana pod szyją na przedzie togi). Adwokat będzie ubrany w czarną togę, a jego żabot będzie miał kolor zielony. Radca Prawny również będzie ubrany w togę koloru czarnego, ale jego żabot będzie miał już kolor niebieski. W obecnym stanie prawnym uprawnienia Adwokata i Radcy Prawnego są takie same. Jeżeli nie stać się na pełnomocnika możesz złożyć wniosek, aby Sąd wyznaczył Ci pełnomocnika z urzędu.  Aby Sąd mógł to uczynić musisz spełnić dwie przesłanki tj. nie możesz posiadać pełnomocnika z wyboru oraz musisz wykazać, że nie posiadasz środków finansowych koniecznych na pokrycie wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru, względnie wykazać, iż jego uiszczenie będzie wiązało się z niekorzystnymi skutkami dla Ciebie i rodziny.

otwarty

PSYCHOLOG

Doświadczenie przestępstwa może powodować różne dolegliwości emocjonalne oraz zdrowotne (oprócz urazów fizycznych bezpośrdnio wynikających z przestępstwa, możesz też odczuwać ogólne pogorszenie stanu zdrowia – apatię, bóle głowy, brzucha i inne). To jak zareaguje nasz organizm zależy od wielu czynników, w tym od tego jaką mamy aktualną sytuację życiową, ile stresów, jakie były nasze doświadczenia życiowe, itp. Dlatego też niezależnie od wieku, płci czy rodzaju przestępstwa, jako osoba pokrzywdzona przestępstwem lub osoba bliska masz prawo do bezpłatnej pomocy psychologicznej. Decydując się na pomoc psychologa zyskujesz osobę, która wspiera Cię i rozumie. Psycholog staje się wówczas Twoim Towarzyszem, który pomoże Ci wspólnie przejść przez drogę związaną ze skutkami przestępstwa. Dzięki takiej pomocy nie jesteś sam, masz osobę i miejsce, w którym uzyskasz profesjonalne wsparcie zawsze kiedy tego potrzebujesz. To ważne, abyś miał taką możliwość. Jak wygląda wizyta u psychologa? Podczas spotkania możesz mówić tyle ile chcesz, na ile jesteś gotowy. Nikt Cię nie będzie do niczego zmuszał. Oczywiście ważne jest, abyś mówił o trudnych sprawach i nie skrywał ich w sobie, ale to Ty decydujesz. kiedy jest na to odpowiedni moment. Psycholog powinien uważnie Cię wysłuchać, zrozumieć emocje, które mogą się pojawiać, ważne dla niego będzie to, co mówisz i jak się z tym czujesz. Spotkania z psychologiemopartesąnaakceptacji, zaufaniuidobrejrelacji. Ważne jest, aby z pomocy psychologa korzystali nie tylko dorośli, ale i dzieci. Nawet jeżeli nie były bezpośrednimi pokrzywdzonymi przestępstwem, a jego świadkami, czasami warto, aby znalazły się pod opieką specjalisty. Dzieciom często towarzyszyć mogą różne trudne emocje, obawy, dlatego dobrze kiedy porozmawia z nimi odpowiednio przygotowany do tego dorosły – rodzic lub profesjonalista.

otwarty

JESTEM OSOBĄ POKRZYWDZONĄ PRZESTĘPSTWEM: KONSEKWENCJE I REAKCJE PRAWA OSÓB POKRZYWDZONYCH PRZESTĘPSTWEM POSTĘPOWANIE KARNE KTO JEST KIM


KTO MOŻE CI POMÓC? USŁUGI WSPARCIA MAP

Góra strony Mapa serwisu Wyjście